Η, κατά το άρθρο 9 παρ.4 του Ν 1418/84, αποζημίωση που καταβάλλεται στον ανάδοχο εκτελέσεως δημοσίου έργου, στην περίπτωση που αυτός συμφωνεί για τη ματαίωση της διαλύσεως της σχετικής συμβάσεως, ορίζεται ισόποση με τη θετική ζημία που υφίσταται ο ανάδοχος, εξ αποκλειστικής υπαιτιότητας του φορέα κατασκευής ή του κυρίου του έργου. Η, εν λόγω, αποζημίωση περιλαμβάνει και την εφ’ άπαξ υπολογιζόμενη διαφορά μεταξύ των συμβατικών τιμών των υλικών και εργασιών και των τιμών, που θα καταβάλλει αποδεδειγμένως ο ανάδοχος για την εξασφάλιση των ιδίων εργασιών και υλικών, εφόσον η διαφορά αυτή, η οποία δύναται να προκύψει κατά το διάστημα από το χρόνο της πραγματικής διακοπής των εργασιών μέχρι την έγκριση της συμφωνίας του αναδόχου, δεν καλύπτεται από την αναθεώρηση των δαπανών των εν λόγω συμβατικών τιμών (εργασιών και υλικών).

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ: Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων προκύπτει, ότι προβλέπεται υποκατάσταση του αναδόχου από άλλη εργοληπτική επιχείρηση στην εκτέλεση δημοσίου έργου, μόνο ύστερα από την τήρηση των προαναφερόμενων προϋποθέσεων και εφόσον εγκριθεί η υποκατάσταση από τον φορέα κατασκευής του έργου, διαφορετικά ο τελευταίος κηρύσσει έκπτωτο τον ανάδοχο, μετά από γνώμη του αρμοδίου Τεχνικού Συμβουλίου Δημοσίων Έργων. Σε κάθε περίπτωση η υποκατάσταση προβλέπεται μόνο κατά το στάδιο εκτέλεσης του έργου, δηλαδή στο στάδιο που ακολουθεί την υπογραφή της σύμβασης μεταξύ του αναδόχου και του κυρίου του έργου, όχι, όμως, και κατά το στάδιο που προηγείται της κατακύρωσης του διαγωνισμού.

Από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται ότι ο ανάδοχος δεν δύναται, κατ’ αρχήν, να προβεί σε τροποποιήσεις ως προς την μορφή του έργου, την ποιότητα, το είδος ή την ποσότητα των εργασιών, όπως αυτά ορίζονται στη σύμβαση, χωρίς προηγούμενη έγγραφη εντολή του κυρίου του έργου και προηγούμενη σύνταξη και έγκριση συγκριτικού πίνακα και, εφ’ όσον απαιτείται, πρωτοκόλλου κανονισμού τιμών μονάδος νέων εργασιών, καθώς και ότι ο ανάδοχος δεν δικαιούται αποζημιώσεως για μεταβολές στο έργο, οι οποίες έγιναν χωρίς προηγούμενη έγγραφη εντολή, έστω και αν αυτές βελτιώνουν το έργο. Επομένως, η σύνταξη και έγκριση του συγκριτικού πίνακα και του πρωτοκόλλου κανονισμού τιμής μονάδος νέων εργασιών πρέπει, κανονικώς, να προηγούνται της εκτελέσεως των νέων εργασιών. Από τις ίδιες διατάξεις, όμως, δεν αποκλείεται νέες εργασίες που εκτελέσθηκαν χωρίς έγγραφη διαταγή και χωρίς να συντρέχουν οι προϋποθέσεις του επείγοντος να κριθούν από τα αρμόδια όργανα του κυρίου του έργου ως αναγκαίες, οπότε οι εργασίες αυτές νομιμοποιούνται δια της εκ των υστέρων συντάξεως και εγκρίσεως συγκριτικού πίνακα και πρωτοκόλλου καθορισμού τιμής μονάδος νέων εργασιών (βλ. Σ.τ.Ε. 4162/1997 επταμ., 3306/1997 επταμ.).

Δημόσια έργα. Δυνατότητα και προϋποθέσεις του κυρίου του έργου περιορισμού του ποσού του εργολαβικού ανταλλάγματος, το οποίο μπορεί να εκχωρήσει ο ανάδοχος κατασκευής ενός δημοσίου έργου σε Τράπεζες ή Ν.Π.Δ.Δ. α) Αν κατά τη διάρκεια κατασκευής ενός δημοσίου έργου ο ανάδοχος προέβη στην εκχώρηση του εργολαβικού ανταλλάγματος σε αναγνωρισμένη Τράπεζα ή Ν.Π.Δ.Δ. και τηρώντας τη νόμιμη διαδικασία ανήγγειλε αυτή στο Δημόσιο, οι εργαζόμενοι στην κατασκευή του έργου ή οι προμηθευτές υλικών δεν μπορούν να επιτύχουν την ικανοποίηση των απαιτήσεών τους, με την προβλεπόμενη από τα άρθρα 4 και 5 του Ν.4694/30 διαδικασία, αν η αναγγελία της κατασχέσεως εις χείρας του Δημοσίου ως τρίτου έλαβε χώρα μετά την αναγγελία της εκχωρήσεως. β) Αντιθέτως, αν η αναγγελία της κατασχέσεως εις χείρας του Δημοσίου (ως τρίτου) από τους εργαζομένους στην κατασκευή του έργου ή τους προμηθευτές υλικών, προηγήθηκε της αναγγελίας της εκχωρήσεως, το Δημόσιο υποχρεούται να καταβάλλει στους κατασχόντες, ολόκληρο το ποσό του εργολαβικού ανταλλάγματος το οποίο (τυχόν) όφειλε στον ανάδοχο κατά τον παραπάνω χρόνο, αν ήταν μικρότερο από το αντίστοιχο για το οποίο έγινε η κατάσχεση, άλλως το ποσό για το οποίο έγινε η κατάσχεση. γ) Ειδικά, οι αποδοχές των εργαζομένων οι οποίοι απασχολούνται στην κατασκευή του έργου, για τις οποίες συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 34 παρ.7 του ΠΔ 609/85, ικανοποιούνται απευθείας από τον κύριο του έργου, αν ο ανάδοχος δεν προβεί στην εξόφλησή τους, εντός δεκαπέντε ημερών, από τη γνωστοποίηση της σχετικής όχλησης των εργαζομένων από τον κύριο του έργου προς τον ανάδοχο, ανεξαρτήτως της προηγηθείσας αναγγελίας της εκχωρήσεως του εργολαβικού ανταλλάγματος σε Τράπεζα ή Ν.Π.Δ.Δ., υπό την αυτονόητη βέβαια προϋπόθεση, ότι υπάρχει οφειλή του κυρίου του έργου εκ της κατασκευής του. 2. Για τον προσδιορισμό (και περιορισμό) του ποσού του εργολαβικού ανταλλάγματος το οποίο (μόνο) μπορεί να εκχωρηθεί σε Τράπεζες ή Ν.Π.Δ.Δ. από τον ανάδοχο, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να πρόκειται για "ειδικό έργο" ή "ειδική κατηγορία έργων" να προηγηθεί γνωμοδότηση του Συμβουλίου Δημοσίων Εργων, και να εκδοθεί απόφαση του Υπουργού Δημοσίων Εργων με την οποία να καθορίζεται το ποσό αυτό κατά παρέκκλιση των κειμένων διατάξεων και ο σχετικός όρος να περιληφθεί στα τεύχη δημοπράτησης.

Δημόσια έργα. Ρήτρα πρόσθετης καταβολής «πριμ». Δυνατότητα του κυρίου του έργου να μην διατηρήσει σε ισχύ τη σχετική ρήτρα της διακήρυξης, σε περίπτωση παράτασης προθεσμίας. Πιθανές επιπτώσεις.(..)Κατάσταση :  Αποδεκτή 
1. Εναπόκειται στην διακριτική ευχέρεια του κυρίου του δημοσίου έργου να διατηρήσει ή να καταργήσει, με απόφαση πλήρως και ειδικώς αιτιολογημένη, την ρήτρα της Διακήρυξης του έργου περί πρόσθετης καταβολής αμοιβής (πριμ), σε περίπτωση που αποφασίζει την παράταση των προθεσμιών του έργου και κατά την κρίση του, έχουν ανατραπεί οι συνθήκες υπό τις οποίες δόθηκε η σχετική υπόσχεση. 2. Στην περίπτωση άρνησης διατήρησης της ρήτρας η ανάδοχος έχει την νομική δυνατότητα να επιδιώξει δια της δικαστικής οδού είτε την ακύρωση της άρνησης του κυρίου του έργου, είτε την πλασματική πλήρωση της αίρεσης κατά τη διάταξη του άρθρου 207 του Αστικού Κώδικα. 3. Αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις της παρ.2 του άρθρου 7 του Ν 1418/84, δηλαδή αντισυμβατική συμπεριφορά του κυρίου του έργου, που προκάλεσε θετικές ζημίες στον ανάδοχο, οφειλόμενες σε δαπάνες στις οποίες προέβη για την επιτάχυνση των εργασιών εκτέλεσης και οι οποίες αποσκοπούσαν στην έγκαιρη εκτέλεση και στην εντεύθεν καταβολή του πριμ, επιπλέον δε είχε έγκαιρα υποβληθεί η προβλεπόμενη όχληση, είναι δυνατόν να υποχρεωθεί ο κύριος του έργου στην καταβολή σχετικής αποζημιώσεως.

Δυνατότητα διαδοχής της ΕΥΔΑΠ εκ μέρους του Δημοσίου σε συμβάσεις εκπόνησης μελετών και κατασκευής δημοσίων έργων. Δεν είναι επιτρεπτή (κατ’ εφαρμογή της αρχής της νομιμότητας της δράσης της Διοικήσεως και λόγω της ελλείψεως γενικής ή ειδικής ρύθμισης είτε κατά τη νομοθεσία των δημοσίων έργων, είτε κατ’ άλλη διάταξη, η οποία να επιτρέπει και να ρυθμίζει την αλλαγή του προσώπου του κυρίου του έργου), η υπεισέλευση του Δημοσίου, στη θέση του κυρίου του έργου (ή της μελέτης) καθ’ υποκατάσταση της ΕΥΔΑΠ, στις εν εξελίξει συμβάσεις εκπόνησης μελετών και εκτέλεσης δημοσίων έργων με αντικείμενο την κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων ή δικτύων αποχέτευσης ομβρίων υδάτων, τα οποία ανέθεσε και εκτελεί η ΕΥΔΑΠ.

Δημόσια έργα. Υποκατάσταση αναδόχου. Κατάπτωση εγγυητικών επιστολών.(..)Κατάσταση :  Αποδεκτή 
α) Είναι δυνατή η κατάπτωση των ευρισκομένων εις χείρας του Δημοσίου εγγυητικών επιστολών καλής εκτέλεσης του έργου, εργοληπτικής επιχείρησης, η οποία υποκαταστάθηκε νόμιμα με απαλλαγή της από την ευθύνη έναντι του κυρίου του έργου, για το αναφερόμενο στη σχετική απόφαση τμήμα του, για οφειλές της προς τον κύριο του έργου, οι οποίες προέκυψαν κατά τη σύνταξη του τελικού λογαριασμού, μετά την οριστική παραλαβή του κατασκευασθέντος από αυτή τμήματος του έργου, έστω και αν στο μεταξύ κηρύχθηκε σε κατάσταση πτώχευσης. β) Δεν είναι νόμιμος ο συμψηφισμός από τον κύριο του έργου του ποσού που οφείλει -κατά τη σύνταξη των τελικών λογαριασμών- στην υποκαταστήσασα την αρχική ανάδοχο Εταιρεία, για το τμήμα που κατασκευάσθηκε από αυτή, με απαίτηση που έχει κατά της υποκατασταθείσας Εταιρείας, ομοίως για το τμήμα που αυτή (αρχική ανάδοχος) κατασκεύασε. γ) Για τη σύνταξη του τελικού λογαριασμού του τμήματος το οποίο κατασκεύασε η υποκαταστήσασα την αρχική ανάδοχο Εταιρεία, θα εφαρμοσθούν οι γενικώς ισχύουσες διατάξεις περί κατασκευής των δημοσίων έργων. δ) Δεν είναι δυνατή η παρακράτηση από τον κύριο του έργου των οφειλομένων στο ΙΚΑ ασφαλιστικών εισφορών, από την αρχική ανάδοχο Εταιρεία, η οποία πριν την οριστική παραλαβή του έργου κηρύχθηκε σε κατάσταση πτώχευσης, από τις ευρισκόμενες εις χείρας του (κυρίου του έργου) εγγυητικές επιστολές καλής εκτέλεσης του έργου, στην περίπτωση που από τη σύνταξη του τελικού λογαριασμού προέκυψε χρεωστικό υπόλοιπο σε βάρος της πτωχεύσασας αρχικής αναδόχου Εταιρείας.

Αναγκαστική εκτέλεση κατά ΟΤΑ βάσει διαταγής πληρωμής. Απορρίπτει αίτηση αναστολής εκτέλεσης Δήμου με βάση διαταγή πληρωμής ποσού οφειλομένου από εκτέλεση υπερσυμβατικών εργασιών από την καθής Α.Ε., ως αντικείμενη στο άρθρο 2 παρ. 3 του Διεθνούς Συμφώνου για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα σε συνδυασμό με το άρθρο 20 του Συντάγματος και το άρθρο 6 της ΕΣΔΑ

Σύμβαση δημοσίου έργου. Αίτηση ακυρώσεως του αναδόχου κατά της πράξεως αναθέσεως του έργου. Παράταση ισχύος της προσφοράς του. Ανάθεση ή μη του έργου στον επόμενο κατά σειρά μειοδότη από την Προϊσταμένη Αρχή. Δέσμευση της Διοικήσεως από προσωρινή διαταγή.(..)Κατάσταση :  Αποδεκτή 
Σε περίπτωση ασκήσεως αιτήσεως ακυρώσεως και αιτήσεως αναστολής εκτελέσεως της πράξεως αναθέσεως δημοσίου έργου από τον ανακηρυχθέντα ανάδοχο, δεν τίθεται ζήτημα παρατάσεως ή μη του χρόνου ισχύος της προσφοράς του, κατά τον χρόνο της εκκρεμοδικίας, διότι η κατακυρωτική απόφαση έχει κοινοποιηθεί σ’ αυτόν εντός του χρόνου ισχύος της προσφοράς και έχει, άρα, καταρτισθεί το ενοχικό συνάλλαγμα. Η Προϊσταμένη Αρχή, ενόψει του συγκεκριμένου πραγματικού, δεν δύναται να αναθέσει το έργο στον δεύτερο μειοδότη. Η Διοίκηση δεσμεύεται από την εκδοθείσα προσωρινή διαταγή του Προέδρου του αρμοδίου τμήματος του ΣτΕ, πλην όμως μπορεί να υποβληθεί αίτηση ανακλήσεώς της.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ: Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων προκύπτει, ότι προβλέπεται υποκατάσταση του αναδόχου από άλλη εργοληπτική επιχείρηση στην εκτέλεση δημοσίου έργου, μόνο ύστερα από την τήρηση των προαναφερόμενων προϋποθέσεων και εφόσον εγκριθεί η υποκατάσταση από τον φορέα κατασκευής του έργου, διαφορετικά ο τελευταίος κηρύσσει έκπτωτο τον ανάδοχο, μετά από γνώμη του αρμοδίου Τεχνικού Συμβουλίου Δημοσίων ΄Εργων. Σε κάθε περίπτωση η υποκατάσταση προβλέπεται μόνο κατά το στάδιο εκτέλεσης του έργου, δηλαδή στο στάδιο που ακολουθεί την υπογραφή της σύμβασης μεταξύ του αναδόχου και του κυρίου του έργου, όχι, όμως, και κατά το στάδιο που προηγείται της κατακύρωσης του διαγωνισμού (……). Εξ άλλου, με τον όρο "υποκατάσταση τρίτων" νοείται η μεταβίβαση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων του εργολάβου από την εργολαβική σύμβαση σε τρίτον, όσον αφορά το όλον ή μέρος του αναληφθέντος έργου, κατά τρόπον ώστε να υπεισέρχεται ο τρίτος στην μεταξύ φορέα του έργου και εργολάβου σχέση.