ΕΣ/ΤΜΗΜΑ ΕΒΔΟΜΟ/532/2025
Τύπος: Νομολογία Ελεγκ. Συνεδρίου
Προμήθεια τροφίμων και ειδών βασικής υλικής συνδρομής για τις ανάγκες του προγράμματος αντιμετώπισης της υλικής στέρησης απόρων (...)Υπό το προπαρατεθέν πραγματικό της προκείμενης υπόθεσης και σύμφωνα με τις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Δικαστήριο κρίνει ότι ορθώς με την προσβαλλομένη έγινε δεκτό ότι η απαίτηση του άρθρου 2.2.6.1 της διακήρυξης η τεχνική και επαγγελματική ικανότητα των υποψηφίων αναδόχων να κρίνεται βάσει της προσκόμισης από αυτούς έξι εκτελεσθεισών εντός χρονικού διαστήματος έξι και πλέον ετών συμβάσεων, αθροιστικού ποσού ανερχομένου τουλάχιστον στο ήμισυ της προϋπολογισθείσας δαπάνης (ήτοι περί τα 13,6 εκατομμύρια ευρώ), κάθε μία εκ των οποίων να περιλαμβάνει την προμήθεια και διανομή τουλάχιστον δύο ή έξι, κατά περίπτωση, εκ των περιγραφόμενων συναφών ειδών, σε τουλάχιστον τρεις χιλιάδες ωφελούμενους και σε ποσοστό τουλάχιστον 25% σε αξία ή ποσότητα των αντίστοιχων ειδών της ελεγχόμενης συμφωνίας πλαίσιο, είναι υπέρμετρα περιοριστική. Τούτο διότι με το εν λόγω άρθρο της διακήρυξης εγκαθιδρύεται ένα σχήμα απόδειξης της απαιτούμενης εμπειρίας που είναι δυσανάλογα περιοριστικό, χωρίς να αποδεικνύεται η αναγκαιότητα θέσπισης αυτού από τα έγγραφα της σύμβασης ούτε, όμως, και από το περιεχόμενο των ένδικων προσφυγών.Περαιτέρω, απορριπτέος ως αλυσιτελής τυγχάνει ο ισχυρισμός των προσφευγόντων ότι με το άρθρο 2.2.8 της διακήρυξης παρέχεται η δυνατότητα για την πλήρωση των κριτηρίων επιλογής με τη στήριξη στις ικανότητες τρίτων οικονομικών φορέων. Τούτο, προεχόντως, διότι η προσφυγή των υποψηφίων αναδόχων στις ικανότητες τρίτων ουδόλως δύναται να θεραπεύσει τη δυσαναλογία του τεθέντος κριτηρίου, καθώς αυτή κρίνεται αυτοτελώς και όχι σε συνάρτηση με το εάν η διακήρυξη προβλέπει τη στήριξη στις ικανότητες τρίτων ή όχι. Σε αντίθετη περίπτωση ο χαρακτηρισμός των κριτηρίων ως δυσανάλογων θα εξαρτάτο από το τυχαίο γεγονός σχετικής πρόβλεψης ή μη στο κείμενο της κάθε διακήρυξης. Άλλωστε η προσφυγή στη στήριξη τρίτων είναι δυνατότητα που παρέχεται από το άρθρο 78 του ν. 4412/2016 με απώτερο σκοπό την ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (πρβλ. απόφ. ΔΕΕ της 14.1.2016, C-234/14 «Ostas celtnieks», σκ. 24) και δεν δύναται να ασκεί επιρροή στην αναλογικότητα ή μη των κριτηρίων επιλογής. Υπό την αντίθετη εκδοχή σε κάθε περίπτωση που προβλέπεται σε διακήρυξη ανάθεσης δημόσιας σύμβασης η δυνατότητα στήριξης στις ικανότητες τρίτων θα ήταν περιττός ο έλεγχος περί δυσαναλογίας των κριτηρίων επιλογής, κάτι το οποίο δεν είναι συμβατό με τον νόμο. Ούτε άλλωστε συντρέχει, εν προκειμένω, απαγορευμένη περίπτωση σωρευτικής επίκλησης διαφορετικών κριτηρίων επιλογής (χρηματοοικονομικής επάρκειας και τεχνικής και επαγγελματικής ικανότητας), όπως η σχετική απαγόρευση έχει αποκρυσταλλωθεί στη νομολογία του Τμήματος (βλ. ΕλΣυν Έβδ. 602/2021 σκ. 7.8), δοθέντος ότι στο άρθρο 2.2.6.1 της διακήρυξης δεν τίθενται περισσοτέρων ειδών νόμιμα κριτήρια που τελικώς κρίνονται σωρευτικώς μη νόμιμα με την προσβαλλομένη πράξη, αλλά ένα κριτήριο με πολλαπλά υποκριτήρια, τα οποία για την επιτρεπτή συμμετοχή στον διαγωνισμό πρέπει -κατά τη διακήρυξη- να συντρέχουν. Για τους λόγους αυτούς
Συνεκδικάζει τις από 4.2.2025 (ΑΒΔ 258/2025) και από 12.2.2025 (ΑΒΔ 340/13.2.2025) προσφυγές ανάκλησης της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «.......και της Περιφέρειας Θεσσαλίας, αντίστοιχα.Απορρίπτει αυτές, καθώς και την υπέρ της δεύτερης προσφυγής ασκηθείσα παρέμβαση του Οργανισμού Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΟΠΕΚΑ). Δεν ανακαλεί την 21/2025 πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Ιστορικό Αναθεωρήσεων (Πιλοτική Εφαρμογή)
Σχετικά Έγγραφα
ΕΣ/ΤΜΗΜΑ ΕΒΔΟΜΟ/554//2025
Προμήθεια τροφίμων και ειδών βασικής υλικής συνδρομής.(...)Υπό το προπαρατεθέν πραγματικό της προκείμενης υπόθεσης και σύμφωνα με τις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Δικαστήριο κρίνει ότι ορθώς με την προσβαλλομένη έγινε δεκτό ότι η απαίτηση του άρθρου 2.2.6.1 της διακήρυξης η τεχνική και επαγγελματική ικανότητα των υποψηφίων αναδόχων να κρίνεται βάσει της προσκόμισης από αυτούς έξι εκτελεσθεισών εντός χρονικού διαστήματος έξι και πλέον ετών συμβάσεων, αθροιστικού ποσού τουλάχιστον στο ήμισυ της προϋπολογισθείσας δαπάνης (ήτοι περί τα 10,8 εκατομμύρια ευρώ), κάθε μία εκ των οποίων να περιλαμβάνει την προμήθεια και διανομή τουλάχιστον δύο ή έξι, κατά περίπτωση, εκ των περιγραφόμενων συναφών ειδών, σε τουλάχιστον τρεις χιλιάδες ωφελούμενους και σε ποσοστό τουλάχιστον 25% σε αξία ή ποσότητα των αντίστοιχων ειδών της ελεγχόμενης συμφωνίας-πλαίσιο, είναι υπέρμετρα περιοριστική. Τούτο διότι με το εν λόγω άρθρο της διακήρυξης εγκαθιδρύεται ένα σχήμα απόδειξης της απαιτούμενης εμπειρίας που είναι δυσανάλογα περιοριστικό, χωρίς να αποδεικνύεται η αναγκαιότητα θέσπισης αυτού από τα έγγραφα της σύμβασης ούτε, όμως, και από το περιεχόμενο των ένδικων προσφυγών. Όσον δε αφορά στον δεύτερο αναδειχθέντα από το Κλιμάκιο διακωλυτικό λόγο, το Δικαστήριο κρίνει ότι ορθώς έγινε δεκτό ότι τα αποδεικτικά μέσα που ζητήθηκαν για την απόδειξη της απαίτησης του άρθρου 2.2.6.2 της διακήρυξης και, συνακόλουθα η ίδια η απαίτηση όπως ετέθη, ήταν μη νόμιμα. Ειδικότερα, η απαίτηση για την εκ των προτέρων απόδειξη ότι κάθε διαγωνιζόμενος υποψήφιος ανάδοχος διαθέτει τους ιδιόκτητους ή μισθωμένους αποθηκευτικούς χώρους και τύπους φορτηγών οχημάτων που απαριθμούνται στη διακήρυξη δύναται να προκαλέσει δυσανάλογα έξοδα και να καταστήσει έτσι δυσχερή τη συμμετοχή στον διαγωνισμό. Για τους λόγους αυτούς.Συνεκδικάζει τις από 11.2.2025 (ΑΒΔ 334/12.2.2025) και από 12.2.2025 (ΑΒΔ 337/2025) προσφυγές ανάκλησης της Περιφέρειας Πελοποννήσου και της ένωσης οικονομικών φορέων με την επωνυμία «…Α.Β.Ε.Ε.», αντίστοιχα.Απορρίπτει αυτές, καθώς και την υπέρ της πρώτης προσφυγής ασκηθείσα παρέμβαση του Οργανισμού Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΟΠΕΚΑ). Δεν ανακαλεί την 22/2025 πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου
ΕΣ/ΤΜΗΜΑ ΕΒΔΟΜΟ/553/2023
Προμήθεια τροφίμων και ειδών βασικής υλικής συνδρομής (...)Επιπροσθέτως, οι ως άνω αδικαιολόγητα περιοριστικοί όροι συνιστούν πλημμέλεια του διαγωνισμού η οποία παρίσταται εν προκειμένω ουσιώδης, διότι, όπως ορθώς έκρινε και το Κλιμάκιο, επλήγη εν τοις πράγμασι η ανάπτυξη υγιούς ανταγωνισμού, καθόσον αφενός μεν αποθαρρύνθηκε η συμμετοχή οικονομικών φορέων, οι οποίοι διέθεταν επαρκή τεχνική και επαγγελματική ικανότητα, αφετέρου στην ελεγχόμενη διαδικασία υποβλήθηκε μία μοναδική προσφορά, η δε συμμετέχουσα και ήδη προσφεύγουσα ένωση οικονομικών φορέων διέθετε την απαιτούμενη εμπειρία βάσει του συνδυασμού των συμβάσεων που ζητούσε η διακήρυξη, καθώς και το κέντρο αποθήκευσης του εμβαδού που αυτή προέβλεπε, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι πιθανή συμμετοχή οικονομικών φορέων, οι οποίοι ενδεχομένως διέθεταν επαγγελματική εμπειρία μη ανταποκρινόμενη στην τυποποίηση των όρων της διακήρυξης, δεν θα γινόταν αποδεκτή. Συναφώς, παρίσταται απορριπτέος, στο πλαίσιο αυτό, ως αόριστος και σε κάθε περίπτωση ως αναπόδεικτος ο προβαλλόμενος με τις προσφυγές ισχυρισμός ότι το εν λόγω κριτήριο επιλογής ουδόλως περιόρισε τον ανταγωνισμό, δοθέντος ότι καλύπτει μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων που ασχολούνται με την προμήθεια των επίμαχων ειδών τροφίμων και ΒΥΣ και μάλιστα είχαν αποκτήσει εμπειρία στο πλαίσιο των προηγηθεισών διαδικασιών σύναψης συμβάσεων ΤΕΒΑ (βλ. σκ. 23 της παρούσας). Κατόπιν των ανωτέρω, οι λόγοι των ενδίκων προσφυγών πρέπει να απορριφθούν και με την ανωτέρω αιτιολογία. Για τους λόγους αυτούς.Συνεκδικάζει τις από 5.2.2025 (ΑΒΔ 266/2025) και από 7.2.2025 (ΑΒΔ 283/2025) προσφυγές ανάκλησης της ένωσης οικονομικών φορέων με την επωνυμία «…Α.Ε.» και των μελών αυτής, καθώς και της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, αντίστοιχα.Απορρίπτει αυτές, καθώς και τις υπέρ της δεύτερης προσφυγής ασκηθείσες παρεμβάσεις του Οργανισμού Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΟΠΕΚΑ) και της πρώτης προσφεύγουσας, αντίστοιχα. Δεν ανακαλεί την 20/2025 πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
ΑΕΠΠ/46/2020
Ο πρώτος και ο δεύτερος προσφεύγων αίτουνται την ακύρωση της διακήρυξης ή τμημάτων αυτής, η οποία αφορά μια διαδικασία ανάθεσης δημόσιας σύμβασης για την παροχή υπηρεσιών διανομής λογαριασμών κατανάλωσης νερού, με εκτιμώμενη αξία 597.000 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ). Ειδικότερα, οι προσφεύγοντες εκθέτουν ότι ο όρος 2.2.7 της διακήρυξης, που αφορά τα απαιτούμενα πιστοποιητικά ποιότητας (ISO 9001:2015, ISO 14001:2015, ISO 1801:2008/OHSAS 18001:2007 και ISO 27001:2013), είναι αδικαιολόγητος, μη αναφέρει δυνατότητα υποβολής ισοδυνάμων για τρία από τα τέσσερα πιστοποιητικά, επιβάλλει απαίτηση έκδοσης των πιστοποιητικών τουλάχιστον έξι μήνες πριν τον διαγωνισμό, και δεν προσδιορίζει το πεδίο εφαρμογής τους. Ο πρώτος προσφεύγων επίσης προσβάλλει τον όρο 2.2.8, που περιορίζει τη στήριξη σε ικανότητες τρίτων για την κάλυψη των απαιτήσεων του όρου 2.2.7.
ΑΕΠΠ/1682/2020
Η Προδικαστική Προσφυγή του οικονομικού φορέα αίτησε την ανάκληση ή τροποποίηση της απόφασης υπ’ αριθ. 197/2020, με την οποία η αναθέτουσα αρχή ενέκρινε τις προσφορές των εταιρειών «...», «...» και «...» και ανακήρυξε την εταιρεία «...» ως προσωρινή ανάδοχο της προμήθειας «ΜΟΝΑΔΑ ΦΙΛΤΡΑΝΣΗΣ ΝΕΡΟΥ, ΣΤΗΝ Τ.Κ. ...». Αντικείμενο της σύμβασης ήταν η προμήθεια μονάδας φιλτράρισματος νερού, με συνολική εκτιμώμενη αξία 269.470,00 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ), με κριτήριο ανάθεσης την πλέον συμφέρουσα προσφορά βάσει τιμής (χαμηλότερη τιμή). Η προσφεύγουσα ισχυρίστηκε ότι οι αποδεκτές προσφορές παραβίαζαν τους όρους της Διακήρυξης, ιδίως σε σχέση με τη στήριξη στις ικανότητες τρίτων για την εκπλήρωση των κριτηρίων οικονομικής και τεχνικής επάρκειας.
ΑΕΠΠ/499/2020
Με την προδικαστική προσφυγή, ο προσφεύγων αμφισβητεί την απόρριψη της προσφοράς του και την αποδοχή της προσφοράς του παρεμβαίνοντος σε διαδικασία ανάθεσης δημόσιας σύμβασης για υπηρεσίες καθαριότητας διάρκειας 2 ετών, με εκτιμώμενη αξία (χωρίς ΦΠΑ) 1.280.000,00 ευρώ. Ειδικότερα, επικαλείται λάθη στην αξιολόγηση των τεχνικών κριτηρίων, όπως η μη προσφορά απαιτούμενων προϊόντων (π.χ. υγρό καθαριστικό απολύμανσης με λινέλαιο και άοσμα καθαριστικά για ευαίσθητες ζώνες), την παράνομη στήριξη σε ικανότητες τρίτων και την εν γένει μη συμμόρφωση του παρεμβαίνοντος με τις τεχνικές προδιαγραφές της διακήρυξης. Ζητεί την ακύρωση της απόφασης της αναθέτουσας αρχής που ενέκρινε τον ανταγωνιστή.
ΑΕΠΠ/1214/2021
Η προσφεύγουσα εταιρεία με την προδικαστική προσφυγή επιδιώκει την ακύρωση της απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής της αναθέτουσας αρχής (Δήμου), η οποία απορρίπτει την προσφορά της και ματαίωση του διαγωνισμού. Το αντικείμενο της σύμβασης αφορά την ανάπτυξη ψηφιακής εφαρμογής ξενάγησης σε πολιτιστικούς πόρους και πλατφόρμας διαχείρισης πολιτιστικού περιεχομένου, με προϋπολογισμό 88.709,68€ (συμπ. ΦΠΑ 21.290,32€). Η προσφεύγουσα υποστηρίζει ότι η απόρριψη της προσφοράς της βασίστηκε σε εσφαλμένη αξιολόγηση, καθώς η διακήρυξη επέτρεπε τη στήριξη σε ικανότητες τρίτων φορέων για την κάλυψη των κριτηρίων τεχνικής και επαγγελματικής ικανότητας.
ΕΣ/ΚΛ.Ε/171/2022
ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Να ελέγξει τη νομιμότητα της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου και του σχεδίου σύμβασης του έργου του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας (Γενικό Επιτελείο Στρατού) με τίτλο «ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ ΕΞΟΜΟΙΩΤΩΝ Ε/Π ΣΤΟ Α/Δ …», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 2.286.273,38 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. και συμβατικού τιμήματος 1.934.624,02 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.(....)Με τα δεδομένα αυτά το Κλιμάκιο κρίνει ότι μη νομίμως αποκλείστηκε από τη συνέχεια του διαγωνισμού η εταιρεία «… ΑΤΕ», και τούτο διότι, στη διακήρυξη του διαγωνισμού και συγκεκριμένα στο άρθρο 22.ΣΤ. «Στήριξη στις ικανότητες άλλων φορέων (Δάνεια εμπειρία)» δεν είχε προβλεφθεί όρος που να ορίζει ότι, στην περίπτωση στήριξης μεμονωμένου προσφέροντα ή ένωσης στις ικανότητες άλλων φορέων όσον αφορά τουλάχιστον μία εκ των απαιτήσεων του άρθρου 22.Γ. «Οικονομική και χρηματοοικονομική επάρκεια» της διακήρυξης, η σχετική απαίτηση θα πρέπει να ικανοποιείται αποκλειστικά από τους άλλους φορείς και όχι αθροιστικά από τον δανείζοντα και τον δανειζόμενο φορέα.(....)Και τούτο διότι ο έλεγχος της ικανότητας των παρεχόντων τη δάνεια εμπειρία, σύμφωνα με τα κριτήρια επιλογής, αφορά αποκλειστικά και μόνο στα ειδικά προσόντα που «δανείζουν» οι τρίτοι φορείς στον δανειζόμενο οικονομικό φορέα και δεν απαιτείται η από μέρους τους πλήρωση των εν γένει κριτηρίων επιλογής(...)Κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο σχεδίου σύμβασης.
ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/741/2022.
ΑΕΠΠ/30/2018
Ο προσφεύγων αιτείται την ακύρωση της διακήρυξης υπ’ αρ. 18/2017, με την οποία προκηρύχθηκε δημόσιος ανοικτός ηλεκτρονικός διαγωνισμός για την καταστροφή ληγμένων φαρμάκων με αποτέφρωση. Το εκτιμώμενο ποσό της σύμβασης ανέρχεται σε 196.774,19 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ). Ως κύριες παρανομίες προσβάλλονται: α) η ασάφεια της διακήρυξης ως προς τη δυνατότητα στήριξης σε ικανότητες τρίτων οικονομικών φορέων σύμφωνα με το άρθρο 78 Ν.4412/2016 και τους απαραίτητους τρόπους απόδειξης αυτής, και β) ο παράνομος όρος της διακήρυξης που θεσπίζει υποχρέωση ανεπιφύλακτης αποδοχής όλων των όρων της. Ο προσφεύγων επιδιώκει τη διόρθωση αυτών των ελλείψεων για να εξασφαλίσει τη δυνατότητα συμμετοχής του στον διαγωνισμό με στήριξη σε τρίτους φορείς.
ΑΕΠΠ/48/2020
Οι προσφεύγοντες απαιτούν την ακύρωση της διακήρυξης με αριθμό … (σχετικά με την ανάδειξη αναδόχου παροχής υπηρεσιών διανομής λογαριασμών κατανάλωσης νερού, εκτιμώμενης αξίας 597.000 €), ιδίως του όρου 2.2.7 που αφορά πιστοποιητικά ISO (9001:2015, 14001:2015, 18001:2007, 27001:2013). Επιμέρους αιτήματα περιλαμβάνουν: την ακύρωση της απαίτησης για έκδοση πιστοποιητικών τουλάχιστον 6 μήνων πριν τον διαγωνισμό, τη μη δυνατότητα υποβολής ισοδυνάμων πιστοποιητικών, και τη μη σαφή προδιαγραφή πεδίου εφαρμογής των προτύπων. Επιπλέον, ο πρώτος προσφεύγων αμφισβητεί την απαγόρευση στήριξης σε ικανότητες τρίτων (όρος 2.2.8).
151317/Κ1/2021
Kαθορισμός των προϋποθέσεων, των κριτηρίων και της διαδικασίας επιλογής των αξιολογητών που εγγράφονται στο σώμα αξιολογητών για τις εξετάσεις πιστοποίησης της ελληνικής γλώσσας επιπέδου Α2, ιστορίας και πολιτισμού για πολίτες τρίτων χωρών.