Η Πράξη 337/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου κωλύει την υπογραφή του σχεδίου σύμβασης για το αντιπλημμυρικό έργο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, που αφορά στις πυρόπληκτες περιοχές αρμοδιότητας του Δασαρχείου Καπανδριτίου (Τμήμα 2). Το Κλιμάκιο έκρινε ως μη νόμιμη την προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση (άρθρο 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016). Βασική αιτιολογία ήταν ότι η αναθέτουσα αρχή είχε στη διάθεσή της σχεδόν ένα έτος από την πυρκαγιά της 11ης Αυγούστου 2024 έως την ανάθεση της σύμβασης, χρονικό διάστημα επαρκές για τη διενέργεια ανοικτής διαδικασίας, ακόμη και επισπευσμένης (15 ημερών), καθώς το έργο εντασσόταν σε συνολικό, πολυετή σχεδιασμό και όχι σε μέτρο άμεσης δράσης. Επιπλέον, διαπιστώθηκε πλημμέλεια στον αποκλεισμό οικονομικού φορέα κατά τη διαπραγμάτευση για λόγους αντίθετους με τους όρους της Πρόσκλησης, γεγονός που περιόρισε περαιτέρω τον ανταγωνισμό και οδήγησε σε μοναδικές προσφορές με χαμηλά ποσοστά έκπτωσης (3% για το Τμήμα 2).

Εγγειοβελτιωτικά έργα. Συμμετοχή εργοληπτών κατόχων πτυχίων δασοτεχνικών έργων στον διαγωνισμό του έργου «Κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων και έργων ορεινής υδρονομίας στη λεκάνη της λίμνης Κάρλας».(..)Κατάσταση : Αποδεκτή 
α) Από τις διατάξεις του άρθρου 16 του Ν 998/1979, προκύπτει ότι στην κατηγορία των δασοτεχνικών έργων, κατατάσσονται τα πάσης φύσεως έργα, που αφορούν στον προγραμματισμό, μελέτη και εκτέλεση των έργων δασικής οδοποιίας, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 15, των δασικών μεταφορικών εγκαταστάσεων και δασικών κτιρίων, της δασοτεχνικής διευθετήσεως χειμάρρων και των προστατευτικών αναδασώσεων, βελτιώσεων ορεινών βοσκοτόπων, τοποθετήσεως πινακίδων, κατασκευής υδατοδεξαμενών και υδραγωγών, ως και συντηρήσεως ή επισκευής των εν γένει τεχνικών έργων και εγκαταστάσεων. Η αρίθμηση αυτή, αν και ενδεικτική, αναφέρεται σε έργα τα οποία έχουν σχέση με τεχνικές κατασκευές (οδοποιία, εγκαταστάσεις, διευθέτηση χειμάρρων κ.λπ.) και όχι μόνον σε αναδασώσεις, ενώ δεν γίνεται μνεία για έργα ορεινής υδρονομίας και κατά συνέπεια για τον καθορισμό των τάξεων των καλούμενων εργοληπτικών επιχειρήσεων πρέπει να αθροισθούν οι προϋπολογισμοί των έργων ορεινής υδρονομίας και αναδασώσεων. (ομοφ.) β) Στις δημοπρασίες για έργα «πρασίνου» μετέχουν και οι εγγεγραμμένες στο Μ.Ε.ΕΠ. εργοληπτικές επιχειρήσεις ανεξάρτητα από τις ειδικότητες των στελεχών τους. (πλειοψ.) γ) Δεν υπάρχει περιορισμός στις δραστηριότητες των εργοληπτικών επιχειρήσεων που είναι εγγεγραμμένες στο Μ.Ε.ΕΠ. για έργα πρασίνου και στελεχώνονται από γεωπόνους. (πλειοψ.) δ) Εφόσον κατά την κρίση της υπηρεσίας το υπόψη έργο είναι πολύπλοκο, μπορεί να προστεθούν στη διακήρυξη πρόσθετοι όροι, με τήρηση της διαδικασίας που προβλέπεται στο άρθρο 16 παρ.5 του Ν 3669/2008. (ομοφ.)

Αρδευτικό δίκτυο - συμπληρωματική σύμβαση έργου...Με δεδομένα τα ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι περιστάσεις που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή, εξ αιτίας των οποίων φέρεται ότι κατέστησαν αναγκαίες οι εργασίες που περιλαμβάνονται στη συμπληρωματική σύμβαση, δεν δικαιολογούν τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης. Ειδικότερα, οι εργασίες αποκατάστασης της στήριξης και της άρδευσης των δενδοκαλλιεργειών, καθώς και οι εργασίες αποκατάστασης της ροής των χωμάτινων υδραυλάκων για την άρδευση αυτών, συνιστούν ανεπίτρεπτη, εκ των υστέρων (μετά τη δημοπράτηση του έργου) ουσιώδη τροποποίηση του τεχνικού αντικειμένου του έργου, καθώς δεν προβλέπονταν στην αρχική σύμβαση, δεν ήταν γνωστές στο σύνολο των διαγωνιζομένων κατά την υποβολή της προσφοράς τους και δεν αποτέλεσαν τη βάση της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου. Η δε επικαλούμενη μεταβολή των συνθηκών της αγροτικής δραστηριότητας, λόγω της παρέλευσης εξαιρετικά μεγάλου χρονικού διαστήματος από την κατάρτιση των τευχών δημοπράτησης του έργου και τη δημοπράτηση αυτού, δεν συνιστά εν προκειμένω απρόβλεπτη περίσταση, δεδομένου ότι, μέχρι την αρχική συμβατική προθεσμία περαίωσης του έργου (31.3.2016), δεν είχε ουσιαστικά ξεκινήσει η εκτέλεση των εργασιών αυτού, για λόγους που ανάγονται αποκλειστικά στη σφαίρα ευθύνης της αναθέτουσας αρχής, ήτοι στην έλλειψη των προαπαιτούμενων για την έναρξη εκτέλεσης των εργασιών αδειών και μελετών (οριοθέτηση χειμάρρων, άδεια αξιοποίησης υδατικών πόρων, πρωτόκολλα χαρακτηρισμού Δασαρχείου, έγκριση επέμβασης σε εκτάσεις που προστατεύονται από τη δασική νομοθεσία, μελέτες κτηματογράφησης των ζωνών κατάληψης, εδαφοτεχνική μελέτη, υδρογεωλογική μελέτη, απαλλοτριώσεις -  βλ. ανωτέρω §7.8, 7.9, 7.19), περιστάσεις που οδήγησαν τον ανάδοχο να προβεί σε δηλώσεις διακοπής εργασιών και την αναθέτουσα αρχή σε έγκριση αποζημίωσης.

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/520/2021

Αρδευτικό δίκτυο- συμπληρωματική σύμβαση...Με δεδομένα τα ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι περιστάσεις που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή, εξ αιτίας των οποίων φέρεται ότι κατέστησαν αναγκαίες οι εργασίες που περιλαμβάνονται στη συμπληρωματική σύμβαση, δεν δικαιολογούν τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης.  Ειδικότερα, οι εργασίες αποκατάστασης της στήριξης και της άρδευσης των δενδοκαλλιεργειών, καθώς και οι εργασίες αποκατάστασης της ροής των χωμάτινων υδραυλάκων για την άρδευση αυτών, συνιστούν ανεπίτρεπτη, εκ των υστέρων (μετά τη δημοπράτηση του έργου) ουσιώδη τροποποίηση του τεχνικού αντικειμένου του έργου, καθώς δεν προβλέπονταν στην αρχική σύμβαση, δεν ήταν γνωστές στο σύνολο των διαγωνιζομένων κατά την υποβολή της προσφοράς τους και δεν αποτέλεσαν τη βάση της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου. Η δε επικαλούμενη μεταβολή των συνθηκών της αγροτικής δραστηριότητας, λόγω της παρέλευσης εξαιρετικά μεγάλου χρονικού διαστήματος από την κατάρτιση των τευχών δημοπράτησης του έργου και τη δημοπράτηση αυτού, δεν συνιστά εν προκειμένω απρόβλεπτη περίσταση, δεδομένου ότι, μέχρι την αρχική συμβατική προθεσμία περαίωσης του έργου (31.3.2016), δεν είχε ουσιαστικά ξεκινήσει η εκτέλεση των εργασιών αυτού, για λόγους που ανάγονται αποκλειστικά στη σφαίρα ευθύνης της αναθέτουσας αρχής, ήτοι στην έλλειψη των προαπαιτούμενων για την έναρξη εκτέλεσης των εργασιών αδειών και μελετών (οριοθέτηση χειμάρρων, άδεια αξιοποίησης υδατικών πόρων, πρωτόκολλα χαρακτηρισμού Δασαρχείου, έγκριση επέμβασης σε εκτάσεις που προστατεύονται από τη δασική νομοθεσία, μελέτες κτηματογράφησης των ζωνών κατάληψης, εδαφοτεχνική μελέτη, υδρογεωλογική μελέτη, απαλλοτριώσεις -  βλ. ανωτέρω §7.8, 7.9, 7.19), περιστάσεις που οδήγησαν τον ανάδοχο να προβεί σε δηλώσεις διακοπής εργασιών και την αναθέτουσα αρχή σε έγκριση αποζημίωσης θετικών ζημιών αυτού, όπως προαναφέρθηκε (βλ. ανωτέρω § 7.11 και 7.17)...(..)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την εκτέλεση των ανωτέρω συμπληρωματικών εργασιών και, ως εκ τούτου, κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης.

Δημόσια έργα-Κατασκευή λιμνοδεξαμενής:..επιδιώκεται η ανάκληση της 310/2013 πράξεως του Ε΄ Κλιμακίου..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι, αποφαινόμενο ως ανωτέρω, το Κλιμάκιο ορθώς έκρινε, δεδομένου του χαρακτήρα των ανωτέρω ως ουσιωδών προαπαιτουμένων για την εκτέλεση του ελεγχόμενου έργου. Ωστόσο, κατόπιν της προσκόμισης ενώπιον του Τμήματος: της 3361 /102896/20Β1 /336/26.8.2013, αρμοδίως δημοσιευθείσας στον τοπικό τύπο καθώς και δια τοιχοκόλλησης στο Δήμο …, δημόσιας πρόσκλησης του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης, απευθυνόμενης προς άπαντες τους ιδιοκτήτες ακινήτων τα οποία εμφαίνονται στον κτηματολογικό πίνακα καθώς και στο αντίστοιχο κτηματολογικό διάγραμμα των απαλλοτριώσεων του ελεγχόμενου έργου, περί άμεσης απευθείας εξαγοράς των απαλλοτριουμένων εκτάσεων, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 76 του ν.4146/2013, των 2471/72797/336/12.6.2013 και 3371/103172/336/26.8.2013 εγγράφων της Διεύθυνσης Τεχνικών Μελετών και Κατασκευών του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων προς τις αρμόδιες υπηρεσίες της Διεύθυνσης Δασών …και του Δασαρχείου … της Αποκεντρωμένης Διοίκησης … για την επείγουσα άσκηση των αρμοδιοτήτων τους για την άμεση κήρυξη της εν λόγω απαλλοτρίωσης, των 3373/103176/336/26.8.2013 και 3372/103175/336/26.8.2013 εγγράφων της αυτής Διεύθυνσης του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων προς την Κτηματική Υπηρεσία … για την άμεση άσκηση των κατ΄ άρθρο 76 του ν.4146/2013 αρμοδιοτήτων αυτής, ομοίως για την κήρυξη της εν λόγω απαλλοτρίωσης, στοιχεία τα οποία στο σύνολό τους καταδεικνύουν τη σοβαρότητα των προθέσεων της αναθέτουσας αρχής για την άμεση κήρυξη της εκκρεμούς απαλλοτρίωσης των επίμαχων εκτάσεων (άλλως, της απευθείας εξαγοράς αυτών), δεδομένου περαιτέρω του ισχυρισμού της αναθέτουσας αρχής ότι η οριοθέτηση των χειμάρρων θα τελεσφορήσει λίαν συντόμως, καθόσον εντός του φακέλου υπάρχουν ήδη πλήρη τα απαιτούμενα βάσει των διατάξεων του άρθρου 5 του ν.3010/2002 για την οριοθέτηση αυτών στοιχεία, απομένει δε η τυπική επικύρωση της οριοθέτησης με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας, και, τέλος, δεδομένης της εκπεφρασμένης πρόθεσης της αναθέτουσας αρχής για συμμόρφωση με την κρίση του Κλιμακίου ως προς τον ορθό υπολογισμό της πρόσθετης εγγύησης καλής εκτέλεσης, το Τμήμα κρίνει ότι δύναται να επιτραπεί η υπογραφή της συμβάσεως, υπό τον όρο πάντως της προηγούμενης, τουλάχιστον κήρυξης, της επίμαχης απαλλοτρίωσης, η λοιπή πορεία συντέλεσης της οποίας συναρτάται άμεσα με την πορεία εκτέλεσης του έργου.(..)Κατ΄ ακολουθία των ανωτέρω πρέπει να γίνουν δεκτές, κατά τα ειδικότερα σε προηγούμενη σκέψη οριζόμενα, η εν λόγω αίτηση ανάκλησης και η ασκηθείσα παρέμβαση, να ανακληθεί η προσβαλλομένη 310/2013 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου και να γίνει δεκτό ότι δεν κωλύεται η υπογραφή της οικείας σύμβασης, υπό τους ειδικότερα οριζόμενους σε προηγούμενη σκέψη όρους...Ανακαλεί την 310/2013 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου.